Cinsel Cevap Döngüsü

Cinsellik ve cinselliğin ifadesi insan davranışının en karmaşık yönünü oluşturur. Cinselliği daha iyi anlamak için cinsel cevap döngüsü denilen, insanların cinsel tepkilerini dört evrede sınıflandıran modelden faydalanıyoruz.

Yazı: Dr. Dilek Uslu

Kadın cinsel cevabın dört evresi vardır.

1. Uyarılma
2. Plato
3. Orgazm
4. Çözünme

Cinsel cevabın tüm bu evrelerinin sağlıklı işleyişi için beyinden, cinsel organlara, salgı bezlerine kadar farklı sistemlerin birlikte uyum içinde çalışması gerekir. Bu evrelerin bir veya daha fazlasında sorun olması cinsel işlev bozukluğu olarak tanımlanır.

1- Uyarılma Evresi

Uyarılma olarak da adlandırılan cinsel heyecan, cinsel tepki döngüsünün ilk evresidir. Bu aşama, kişiyi uyarılmış hissettiren düşüncelere, duyumlara veya olaylara yanıt olarak gerçekleşir. Uyarılma evresinde kaslar gerilir, kalp atış hızını ve kan basıncını artırarak cinsel aktiviteye hazırlanır. Erkekte kan penise akarak penisin sertleşmesine neden olur; kadında vajina duvarları nemlenir, vajinanın iç kısmı genişler ve klitoris penis sertleşmesine benzer şekilde büyür. Uyarılmış kadında merkezi sinir sistemi içinde beyinin bazı merkezleri aktive olur. Arzu aşamasında hem erkeklerin hem de kadınların cinsel tepkileri, beyindeki dopamine duyarlı uyarıcı merkez ile serotonine duyarlı inhibitör merkezin dengesi ile düzenlenir. Testosteron hormonu bu merkezlerin düzenlenmesinde rol oynar.

Bu merkezlerin aktivasyonu daha sonra omurilik ve ilgili refleks merkezleri aracılığıyla, genital cinsel tepkiler üreten aşağı yönlü sinyalleri başlatır. Uyarılma fazı sırasında parasempatik sinir sistemi, klitorisin genişlemesi, perivajinal arteriyollerin genişlemesi ve vajinal gövdenin iç üçte ikisinin genişlemesini sağlar. Östrojen hormonu kadında vajinal kayganlaşmayı arttırır.

2- Plato Evresi

Plato evresi uyarılma evresinin devamıdır. Plato, orgazm aşamasına ulaşmadan önce ulaşılan ve bir süre sürdürülen cinsel heyecan düzeyidir. Plato evresinde vajinanın dış üçte biri kanla dolar. Elektrik sinyalleri sinir sistemleri tarafından taşınırlar. Sinir sinyallerini taşıyan kimyasal maddeler, kadın genital bölgesinin orgazma hazırlanmasında rol oynarlar. Bu kimyasal maddeler klitoris ve genital dudakların şişmesinde etkilidir. Ayrıca vajinal kan akımını arttırmakta, vajinal kayganlaşmayı arttırır.

3- Orgazm Evresi

Beynin davranıştan sorumlu olan merkezinde orgazm sırasında değişiklikler olmaktadır. Vajinal kasılmayla ilgili beyincikte bir bölge aktive olur. Ayrıca beyinde mutlulukla ilişkilendirilen dopamin salgısı salınır. Mutluluk ya da bağlanma hormonu da denilen oksitosin, orgazm sırasında beyinden salgılanır. Tüm bu fizyolojik olaylar kadının nabzını hızlandırır, kişi daha sık nefes alır, meme uçları erekte olur. Vücudunda özellikle yüzünde, memelerinde pembeleşme meydana gelir. Orgazm anında rahim, vajen, anüs, pelvik taban kasları ritmik olarak kasılır. Kasılma şiddeti kadınlarda farklılık gösterir. Pelviste kasılmalar ritmik olarak tekrarlanır. Doruk anında gerilim ani rahatlamayla son bulur.

4- Rezolüsyon – Çözülme Evresi

Orgazmdan sonra gevşemeye rezolüsyon fazı denir. Tüm organlar eski haline döner. Kadın orgazm sırasında salınan mutluluk hormonları nedeniyle gevşemiş ve rahatlamış hisseder. Çözülme evresinden sonra refrakter denilen cevapsız dönem gelir. Kadınlarda refrakter dönem erkeklere oranla daha kısadır, dolayısıyla ilk orgazmdan sonra uyarılma devam ederse hızla ikinci, hatta birden fazla orgazmla sonuçlanabilir.

Cinsel Cevap Döngüsünde eksik olan parça cinsel isteğe yer verilmemiş olmasıdır. Cinsel istek azlığı, cinsel motivasyon kaybı, partnerler arasında uyumsuz cinsel istek düzeyleri en yaygın sorunlardandır. Basson, Cinsel Cevap Döngüsüne ilişkinin duygusal boyutunu da eklemiştir. Duygusal yakınlık ve partnerle olan uyum, kadının cinsel motivasyonunda ve cinsel davranışı sürdürmesinde büyük rol oynar.