Hayır’ımın altındaki “Evet”i duyuyor musun?

• “Affedilmeyi hak ediyor mu bu yaptıklarından sonra?” diye sordu.
• “Affetmek onunla değil seninle ilgili” dedim genç kıza.
• “Ama kalbimi çok kırdı” dedi.
• “Günlerce ağladım, hayatım alt üst oldu” diye başladı anlatmaya, tüm hikayesini en baştan en sonuna kadar.

Yazı: Raquel Habib

Eğer 40 yaşın üstünde iseniz çoğunuz hayır demekten utanan ve çekinen bir dönemde büyüdünüz demektir. Hayır eşittir seni sevmiyorum, sana değer vermiyorum, seni öncelikli kılmıyorum gibi bir algılanabiliyor ilişkimizin dinamiğine göre. Özellikle aile içi ilişkilerde kadınların ve çocukların diğer aile bireylerinin taleplerini daha çok duyması ve uyması gerekiyormuş gibi bir şartlanma olabiliyor. Eğer böyle bir kod ile yapılandırılmış bir ailede büyüdüyseniz çocuk veya kadın olarak ben diğerleri kadar önemli değilim alt mesajı ile büyüyor ve bu kodu yaşamdaki tüm ilişkilerinize taşıma ihtimalini gösteriyorsunuz. Ve bir bakmışsınız ki kendinizi seçmediğiniz ve sonra başkalarının seçimlerini yaşadığınız bir hayatın oyuncusu olmuşsunuz.

Her hayır içinde bir evet barındırır. Her evet ise içinde bir hayır. Bizler herhangi bir sebepten kendimizi doğru ifade etmeyi öğrendiğimizde aslında en büyük toplumsal sorunumuz olan sınırlarımızı koymayı ve korumayı başaramamış oluyoruz. Hayır ve evet bir sınır cevabıdır. Evet kapım açık içeri gelebilirsin, hayır kapım kapalı burada dur demektir. Bu sebeple çocukların iki yaş civarında girdikleri “terrible two” denen kriz yaşı onların kendilerini bir bütün gördükleri annelerinden ayrışma ve bireyselleşme için ilk sınırlarını keşfetme yaşlarıdır. Bu sebeple sürekli hayır derler. Sağlıklı bir “terrible two” ve sağlıklı bir ergenlik yaşayan çocuklar sağlıklı ayrışmalar deneyimlediklerinde sınırlarını net olarak çizebilen ve koruyabilen bireyler olurlar. Bu durum gelecekte dengeli ilişkiler yaşamalarına sebep olur. Demem odur ki çocuklarınızın hayırlarının bir sınır çizme denemesi olduğunu hatırlarsanız ve her hayırlarının altında bir evet olduğunu bilirseniz cevaplarını terbiyesizlik veya şımarıklık olarak algılamazsınız. Hayır cevabını kabul etmeyen veya sürekli hayır diyen çocuklara her zaman evet diyeceğiz demek istemiyorum tabi ki. Zira acaba evladım, eşim, sevdiğim dostum hayır derken neye evet demek istiyor diye merak edebilirsek direnç çatışmaları sağlıklı ve gelişimi destekleyecek boyutlarda tutabiliriz.

Çünkü merak en güzel ve geliştirici duygudur. Merakın içinde yargı yoktur. Açık ve geniş bir alanda buluşma imkânı sunar bize. Karşınızdaki ile yargısız, açık bir alanda buluştuğunuzda hayırının altında başka olasılıklar olduğunu bilirsiniz. Ve kendini ifade etmesine alan açmış olursunuz.

Hepimiz her zaman evet cevabını almak isteriz.

Zira bu mümkün değil. Öyle ise evet ve hayırların altındaki mesajlara bakalım; ⁠

• ⁠Evet yaparım.
• Evet yaparım ama sen gösterirsen çünkü nasıl yapacağımı bilmiyorum.
• Evet yaparım ancak sen de benim için ….. yapacaksın.
• Hayır yapamam ama yaparsam senden bir talebim olacak.
• ⁠Hayır yapamam ancak sen bana söz verirsen bir daha asla ……
• ⁠Hayır yapamam çünkü ben hazır değilim.
• ⁠Hayır!

Şartlı evetler ve şartlı hayırlar aslında tam evet veya hayır değillerdir. Orada bir pazarlık söz konusudur. Çünkü çoğumuz özellikle tam hayır demeye çekiniriz. Sevdiklerimize hayır deyince vicdan azabı duyarız. Muhtemelen istemeden de olsa sevdiklerimiz tarafından bu vicdan ile kamçılandığımız içindir.

Eğer hayatımızda sürekli şartlı evetler ve hayırlar varsa bir sorun kendinize tam evet veya hayır diyemediğiniz için mi şartlılarını söylüyorsunuz? Hayır demek ister ve diyemezken içinde hapis hissettiğiniz bir duygunuz var mı?

Tam evet ve tam hayırlarınızın oranı ne şartlılarına göre?
Tüm bu cevaplar sizin sınırlarınızla olan ilişkinizi size gösterecek. Ve belki de hayırlarınızın ve evetlerinizin altındaki mesajı daha iyi anlamanıza neden olacak. Sağlıklı sınır çizmek dünyadaki en gerekli eylemlerden biridir. Hayırlarımız ve evetlerimiz ise sınırlarımızın ilk yüzüdür. Sınırlarınız ihlal edildikten sonra mı hayır diyorsunuz yoksa ihlal edilmeden hayır diyebiliyor musunuz? Diyerek sizi bir dizi soru ile bırakıyorum.

Sağlıklı hayırlı sınırlar dilerim…

Sevgi kalın...